WIE KAN IK NOG VERTROUWEN?

Vanaf eind april 2006 is in Nederland voor het eerst een tentoonstelling te zien die geheel gewijd is aan vervolging en verzet van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen onder de nazi's en de Duitse bezetting. De tentoonstelling Wie kan ik nog vertrouwen? is gebaseerd op recent onderzoek en schetst met persoonlijke getuigenissen en uniek beeldmateriaal een beklemmend beeld van die tijd. Een terugblik die ook vraagtekens plaatst bij de tegenwoordige tijd: kunnen homoseksuele mannen en vrouwen blijven vertrouwen op de recent veroverde positie en rechtsbescherming.
De tentoonstelling opende op 21 april 2006 in Herinneringscentrum Kamp Westerbork.
Vanaf 21 september 2006 is de tentoonstelling te zien in het Verzetsmuseum in Amsterdam en in 2007 in het Verzetsmuseum Leeuwarden en in Kamp Vught.

individuele lotgevallen
Aan de hand van individuele lotgevallen vertelt de tentoonstelling Wie kan ik nog vertrouwen? het verhaal van vervolging en verzet van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen in Nederland en Duitsland tussen 1933 en 1945. Met foto´s, filmfragmenten en documenten wordt een beeld geschetst van het politieke en maatschappelijke klimaat waarin deze mannen en vrouwen zich staande probeerden te houden. In interviews vertellen zij zelf hoe ze die tijd hebben beleefd en wat hen is overkomen. Zoals Frieda Belinfante die als man verkleed aan het verzet deelneemt en aan de Gestapo ontsnapt. De tentoonstelling toont intieme foto´s en correspondentie uit nalatenschappen die lang angstvallig verborgen bleven. Waaronder de foto´s van Frans Toethuis en zijn joodse vriend, die werd opgepakt en vermoord en waarvan niemand meer de naam kent. Verslagen en getuigenissen uit politie-archieven onthullen hoe verraderlijk de samenleving was voor homoseksuele mannen en lesbische vrouwen. Ook na de oorlog. Karl Gorath overleefde de kampen, maar werd twee jaar na de bevrijding opnieuw in Duitsland veroordeeld vanwege dezelfde nazi-wet en door dezelfde rechter die hem eerder naar het kamp had gestuurd.

existentiële vragen
Ook in een onderdrukkende en gevaarlijke samenleving maken mensen keuzes. De existentiële vragen die men zich moest stellen, vormen de leidraad voor de tentoonstelling. Moet ik aan mijn verlangen toegeven of houd ik mij stil? Waarom word ik door de één gesteund en verraden door de ander? Wie kan ik nog vertrouwen? Respect en moed, identiteit en individualiteit, vertrouwen en
verdraagzaamheid zijn de onderliggende thema's van de tentoonstelling. De tentoonstelling laat zien hoe de reductie van het individu tot een categorie, in dit geval tot ‘homoseksueel', vast onderdeel is van totalitaire denkbeelden toen en nu.
Wie kan ik nog vertrouwen? is ook een eerbetoon aan de mannen en vrouwen die zijn vervolgd of verzet pleegden. Na de oorlog stonden zij alleen met hun herinnering. De door de nazi's ingevoerde wetgeving bleef nog decennia lang bestaan en de homovervolging werd niet erkend.

publicaties
Bij de tentoonstelling hoort de publicatie van twee boeken die het verhaal vertellen van vervolging en verzet vanuit het perspectief van individuele levens. Tijdens de opening van de tentoonstelling op 21 april in Westerbork wordt het boek Het begint met nee zeggen. Biografieën over verzet en homoseksualiteit 1940-1945. (redactie Klaus Müller en Judith Schuyf) gepresenteerd, met portretten van Nederlandse homoseksuele mannen en lesbische vrouwen die actief waren in het verzet. Eind 2005 verscheen Doodgeslagen, doodgezwegen. Vervolging van homoseksuelen door het nazi regime 1933-1945. (redactie Klaus Müller ) waarin de lotgevallen worden beschreven van slachtoffers van de homovervolging. Beide publicaties worden uitgegeven door Schorer Boeken in Amsterdam.

samenstelling en initiatief
De tentoonstelling is samengesteld door dr. Klaus Müller , museumconsulent en onder meer werkzaam voor het U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington. Initiatiefnemer van de tentoonstelling is het Internationaal Homo/Lesbisch Informatiecentrum en Archief (IHLIA). De tentoonstelling kan worden gerealiseerd dankzij de Rechtsherstelgelden Homoseksuelen WOII die door het Ministerie van VWS in 2002 zijn toegekend aan een aantal projecten.

naar boven